Przypominamy o zasadach ostrożności w przypadku żmii zygzakowatej, którą można spotkać dużo częściej niż zwykle.
Żmija zygzakowata to jedyny jadowity wąż żyjący w Polsce. W naszych warunkach dorasta maksymalnie do 80 cm długości.
Ulubionym środowiskiem życia żmii zygzakowatej są polanki, podmokłe lasy, stosy kamieni na pograniczu pól i lasów. Doskonałym miejscem rozrodu dla tych gadów są przydomowe ogródki skalne, gdzie szczeliny między kamieniami stanowią schronienie, a z kolei warstwy trocin czy kory stwarzają im dobre warunki termiczne.
Żmije rzadko kąsają człowieka, starając się raczej uciec. Jeśli zostaną zmuszone do obrony, ich ukąszenie często (30-60% przypadków) jest suche (tj. bez wstrzyknięcia jadu), jednak ze względu na możliwość martwicy, należy zawsze zasięgnąć pomocy medycznej przy potwierdzonym ukąszeniu. Jad żmii zygzakowatej jest mieszaniną kilku toksyn o różnorakim działaniu: uszkadzającym układ nerwowy, powodującym martwicę tkanek, zmniejszającym krzepliwość krwi, zmiany rytmu pracy serca. Po ukąszeniu na skórze poszkodowanego pozostają dwie charakterystyczne ranki. Ukąszenie jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci i osób starszych. Jednakże nie stanowi śmiertelnego zagrożenia dla zdrowego dorosłego człowieka. Uwaga: Nawet martwe żmije mogą „ukąsić” do kilku godzin po swojej śmierci!
Żmija zygzakowata występuje w trzech odmianach: szarej, brunatnej i czarnej. Rozpoznaje się ją głównie po białym zygzaku na grzbietowej części ciała.
Pierwsza pomoc po ukąszeniu żmii polega na obmyciu zranienia zimną wodą i unieruchomieniu kończyny najlepiej poniżej poziomu ciała. Nie należy obmywać spirytusem! Wskazane jest ochłodzenie kończyny za pomocą woreczków z lodem, okrycie poszkodowanego i podanie płynów najlepiej pozajelitowo oraz uspokojenie chorego. Metody polegające na nacinaniu rany i upuszczaniu krwi są historyczne i nie powinny być stosowane. Nie zaleca się również stosowania opasek uciskowych (niektórzy dopuszczają opaskę uciskającą naczynia żylne powyżej zranienia w przypadku przedłużonego transportu do szpitala), zabronione są próby wysysania jadu. Należy monitorować funkcje układów krążenia i oddechowego. Konieczny transport do szpitala. Przyczynowym postępowaniem jest podanie surowicy przeciwko jadowi żmij i chirurgiczne opracowanie zranienia.
Postępowanie to powinno odbywać się na terenie ośrodka dysponującego zestawem przeciwwstrząsowym, po próbie uczuleniowej. Surowica obligatoryjnie powinna być zastosowana u dzieci i kobiet ciężarnych, w pozostałych przypadkach wg wskazań.
Surowica powinna być podana jak najszybciej, po 24 godzinach od ukąszenia nie wywiera działania leczniczego.