Czadrów

Długo luźno zabudowana wieś łańcuchowa w północnej części Kotliny Krzeszowskiej. Ciągnie się na długości około 3,5 km wzdłuż rzeki Zadrna na wysokości około 450 – 460 m.
Na północy Czadrów graniczy z Czadrówkiem w obrębie Kamiennej Góry a na południu łączy się bezpośrednio z zabudowaniami Krzeszowa. Kotlina Krzeszowska na północy jest zamknięta Bramą Czadrowską, utworzoną przez zbocza Długosza w Górach Kruczych od południowego zachodu i Łysiny w Czarnym Lesie od północy. Od północnego wschodu obszar wsi ogranicza aż po Grzędzką Przełęcz grzbiet Czarnego Lasu. Na terenie wsi do rzeki Zadrna uchodzi z prawej strony potok Łężec, na którym zachowały się dawne stawy rybne.
Wieś leży w rozległym, prawie płaskim obniżeniu, wysłanym grubą warstwą czwartorzędowych osadów, głównie glin deluwialnych i zwałowych oraz żwirów. Zbocza Gór Kruczych zbudowane są z permskich porfirów (trachitów) i tufów porfirowych oraz niewielkich wkładek zlepieńców i piaskowców, natomiast wzdłuż wschodniego brzegu rzeki Zadrna ciągną się w stronę Czarnego Lasu permskie zlepieńce i piaskowce, a dalej melafiry (trachybazalty), które były eksploatowane w kamieniołomie na Łysinie, a są nadal eksploatowane w ogromnych kamieniołomach od strony miejscowości Borówno i Czarny Bór. W melafirach spotyka się geody z ametystami. Znajdowano także kryształy kwarcu dymnego, agaty, karneole oraz kalcyt i biotyt.
Czadrów jest wsią wyłącznie rolniczą. W 1988 r. było tu 36 gospodarstw rolnych oraz siedziba dużego kombinatu PGR, który w samym Czadrowie posiadał fermę bydła. Najbliższe otoczenie wsi stanowią rozległe użytki rolne na stosunkowo dobrych glebach. Lasów prawie nie ma, niewielkie zagajniki porastają miejscami grzbiet Gór Kruczych i Czarnego Lasu.

Czadrów należy do najstarszych wsi w okolicy Kamiennej Góry. Istniał już na pewno w drugiej połowie XIII w., ponieważ dokument z 1292 r., którym książę świdnicki Bolko I Surowy darował uposażenie świeżo osiadłym w Krzeszowie cystersom, wymieniał wśród innych wsi także Czadrów. Od tego momentu, aż do kasaty dóbr klasztornych w 1810 r., Czadrów należał do cystersów krzeszowskich, a leżąc w bezpośrednim sąsiedztwie klasztoru, ściśle dzielił jego losy. Dlatego też został prawdopodobnie zniszczony w 1426 lub 1431 r., gdy husyci pustoszyli dobra klasztorne, a w samym Krzeszowie zabili 70 zakonników. Raz jeszcze w 1468 r. król Jerzy z Podiebradów zniszczył okolicę. Nie sprzyjało to rozwojowi wsi. Początkowo nie rozróżniano Czadrowa i Czadrówka, które uchodziły za jedną wieś, co powoduje nieporozumienia w źródłach, chociaż Czadrów zawsze należał do cystersów, a Czadrówek do Kamiennej Góry. Dopiero potem Czadrówek nazwano Czadrowem Dolnym a Czadrów zaczęto nazywać Górnym. Obie wsie nazwy wzięły od niemieckiego brzmienia rzeki Zadrna. Już przed 1400 r. cystersi mieli w Czadrowie wolne sołectwo.

W okresie reformacji większość mieszkańców przyjęła protestantyzm, dlatego też po zakończeniu wojny 30-letniej, gdy opat Bernard Rosa przystąpił do rekatolicyzacji dóbr klasztornych, zmusił w latach 1680-87 chłopów ze swoich wsi na łono kościołu katolickiego lub do emigracji. Aż około 800 mieszkańców Czadrowa i sąsiedniego Przedwojowa wybrało emigrację i wyjechało na Łużyce.
Pomimo tak znacznego ubytku mieszkańców Czadrów rozwijał się nadal, także jako ośrodek tkactwa chałupniczego. Wieś była duża i ludna, ale ze względu na bliskość miasta nigdy nie powstał tu kościół. Założono natomiast kolonię Łąkta i rozwijał się bardzo szybko Czadrówek, który zaczął przerastać macierzystą wieś. Tkactwo chałupnicze około połowy XVIII w. zaczęły wypierać manufaktury. Jedna z pierwszych powstała w 1763 r. w Łąkcie. Równocześnie Czadrów pozostawał wsią rolniczą, a cystersi mieli tu swój folwark. Posiadali 3-6 stawów rybnych na potoku Łężec i obok koryta rzeki Zadrna.
W 1765 r. wartość majątku cystersów w Czadrowie szacowano na około 2000 talarów, a mieszkało tu wówczas 17 kmieci oraz 55 chałupników, wśród nich 6 rzemieślników. W 1782 r. mieszkało 17 kmieci i 57 chałupników, działały 2 młyny wodne i bielnik. Była to więc typowo rolnicza wieś.
Po kasacie dóbr klasztornych w 1810 r. Czadrów stał się własnością króla podlegając jednak nadal urzędowi dominialnemu w Krzeszowie. W 1825 r. wieś liczyła 70 domów, w tym szkołę, wolne sołectwo z gorzelnią, 2 młyny wodne, bielnik i folusz. Pracowało też 70 krosien, a więc prawie wszyscy mieszkańcy trudnili się wówczas tkactwem chałupniczym. W 1840 r. domów było 73, w tym dziedziczne sołectwo z gorzelnią, szkoła z nauczycielem (obejmująca także Łąktę) oraz 2 młyny wodne. Działały 42 krosna oraz 14 handlarzy i 7 rzemieślników. Bardzo rozwinięta była hodowla, trzymano aż 480 merynosów i ponad 300 szt. bydła.
W drugiej połowie XIX w. Czadrów zaczął się przekształcać w podmiejską osadę, szczególnie jego północna część Czadrówek, który w 1903 r. został formalnie włączony w obręb Kamiennej Góry. W 1871 r. w Czadrowie było 79 domów. W 1896 r. przez pola Czadrowa przeprowadzono linie kolejową do miejscowości Chełmsko Śląskie, ale nie powstała tu stacja ani przystanek kolejowy. (Stacja kolejowa powstała dopiero w okresie przedwojennym).
Po 1945 r. Czadrów zachował rolniczy charakter. Wieś jednak rozwijała się słabo, chociaż ze względu na bliskość miasta nie nastąpił tu proces wyludniania. Zniknęły tylko nieliczne, dalej położone kolonie i przysiółki. W Czadrowie ulokowano PGR, który z czasem przekształcił się w duży kombinat gospodarujący na 5700 ha gruntów położonych w 38 wsiach, głównie dawnego Powiatu kamiennogórskiego. Dla niego w latach 70-tych wzniesiono biurowiec, osiedle mieszkaniowe i fermę. Obecnie cały kombinat został zlikwidowany, a poszczególne gospodarstwa upadły lub były prywatyzowane. Sporo mieszkańców Czadrowa pracowało w PGR lub zakładach Kamiennej Góry dlatego swego czasu było tu wysokie bezrobocie, co nie sprzyjało rozwojowi wsi. Jednak obecnie sytuacja ludności jest w pełni ustabilizowana, a atutem są dobre warunki glebowo-klimatyczne i atrakcyjne położenie na ruchliwej trasie turystycznej.

Kolonia Łąkta

Północna część Czadrowa, stanowiąca dawniej oddzielną kolonię. Leży nad rzeką Zadrna u południowego wlotu do Bramy Czadrowskiej. Od północy i północnego wschodu osłaniają ją łagodnie opadające zbocza Czarnego Lasu, od zachodu Długosz w Górach Kruczych. Przez teren Łąkty spływa niewielki potok, prawy dopływ rzeki Zadrna, wypływający ze stawów w parku szpitala w Czadrówku (Kamiennej Górze). Przez fragment Łąkty prowadzi szosa z Kamiennej Góry do Krzeszowa.
Okoliczne tereny zbudowane są z górnokarbońskich zlepieńców oraz piaskowców i zlepieńców czerwonego spągowca. Wokół ciągną się użytki rolne. Osada nie posiada samodzielności, jej nazwa wychodzi z użycia. Jest tak mała, że nie ma też żadnego zaplecza handlowo usługowego. Teren Łąkty graniczy bezpośrednio z Kamienną Górą.

 

Potok Łężec

Prawy dopływ rzeki Zadrna. Wypływa na wysokości ok. 520 m w północnej części Krzeszowskich Wzgórz w lesie świerkowym, przekracza szosę z Grzęd do Krzeszowa i dalej płynie przez pola Czadrowa, u południowo wschodniego podnóża Czarnego Lasu. Uchodzi w Czadrowie na wysokości około 450 m. Długość potoku około 4,5 km. Łężec płynie przez teren, który już w XIII w. stanowił własność klasztoru w Krzeszowie. Dlatego też cystersi założyli tu 3 stawy rybne w połowie długości jego biegu. Dawniej stała nad nimi strażnica rybacka. Łężec płynie przez tereny wysłane osadami czwartorzędowymi na podłożu skał osadowych czerwonego spągowca.

Bibliografia
Staff Marek Słownik geografii turystycznej Sudetów, Wrocław 1997

Share